In een raadsinformatiebrief wordt de stand van zaken weergegeven over JeugdzorgPlus (JZ+). Ook bekend als gesloten jeugdzorg. Dit is een vorm van jeugdhulp met verblijf.
Jongeren die in deze vorm van zorg worden geplaatst, vormen door hun problemen een risico voor zichzelf of hun omgeving. Lichtere vormen van hulp bleken bij hen niet effectief. Binnen JZ+ wordt de vrijheid van jongeren beperkt en kan zorg verplicht worden opgelegd.
De inkoop en samenwerking rondom JZ+ is bovenregionaal georganiseerd. De jeugdhulpregio Noordoost Brabant, waar de gemeente Vught bij aangesloten is, werkt samen binnen landsdeel Zuidoost. Op dit niveau zijn contractafspraken gemaakt met aanbieders VIA Jeugd (helpt jongeren met complexe gedragsproblemen) en Pactum (hulporganisatie voor jongeren). Deze lopen door tot eind 2025. Daarnaast vindt er beleidsmatige samenwerking plaats. Binnen het Regionaal Bestuurlijk Overleg van de jeugdhulpregio NO Brabant worden de ontwikkelingen rondom JZ+ besproken waar portefeuillehouders jeugd van de betrokken gemeenten samenkomen. Op 6 februari 2025 is afgesproken om gemeenteraden van de regiogemeenten te informeren over de laatste stand van zaken.
Landsdeel Zuidoost heeft in overleg met de betrokken aanbieders de contracten voor JZ+ met een jaar verlengd. Dit loopt tot en met eind 2025. Deze verlenging gaat gepaard met een afbouw van de capaciteit en een verkleining van de groepsgrootte. Dit is in lijn met het landelijke beleid.
Aanbieders JeugdzorgPlus
Pactum en VIA Jeugd hebben aangegeven dat de huidige tarieven niet toereikend zijn om de kosten te dekken. Dit komt onder andere door de verplichting om vrijheidsbeperkende maatregelen af te bouwen. Dit leidt weer tot een hogere personeelsinzet en de overgang naar kleinschaligheid. De Jeugdautoriteit heeft de financiële situatie van beide aanbieders als zorgelijk beoordeeld (trede drie). De instellingen moeten als gevolg hiervan een herstelplan opstellen. Jeugdzorg Landsdeel Zuidoost streeft naar een stapsgewijze aanpassing van de tarieven. Dit wordt gekoppeld aan de afbouw van vrijheidsbeperkende maatregelen en de transformatie naar kleinschaligere zorg.
In januari 2025 heeft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) zes aanbieders van JZ+, waaronder Pactum en VIA Jeugd, onder verscherpt toezicht geplaatst. Tijdens vervolgtoezicht op de af- en ombouw van JZ+ bleek dat deze aanbieders niet voldeden aan alle normen rondom het terugdringen van vrijheidsbeperkingen. Dit brengt risico’s met zich mee voor de kwaliteit en veiligheid van de jeugdhulp. De IGJ heeft een termijn van zes maanden gesteld om verbeteringen door te voeren. Momenteel vinden gesprekken plaats met Pactum en VIA Jeugd over de noodzakelijke vervolgstappen.
Landelijke ontwikkelingen
Door initiatieven zoals die van Stichting Het Vergeten Kind groeit de opvatting dat JZ+ eerder een probleem vormt dan een oplossing. Dit heeft geleid tot het landelijke doel om per 2030 geen jongeren meer gesloten te plaatsen. In bestuurlijke afspraken is vastgelegd dat de landsdelen gezamenlijk een bovenregionaal plan moeten ontwikkelen. Gemeenten en aanbieders moeten hierin afspraken maken over alternatieve jeugdzorg en de afbouw van JZ+-instellingen. Om dit proces te ondersteunen, heeft het Rijk een specifieke uitkering (SPUK) beschikbaar gesteld. Voor landsdeel Zuidoost betreft dit 15 miljoen euro.
De afbouw van JZ+ verloopt echter moeizaam. JZ+ aanbieders weigeren soms plaatsingen en alternatieve voorzieningen zijn nog niet voldoende ontwikkeld om de afbouw op te vangen. Toch ondersteunt regio Noordoost Brabant (NOB) de landelijke ambitie om gesloten plaatsingen in 2030 te beëindigen. Daarom wordt er nu al onderzocht hoe deze jongeren binnen de eigen regio kunnen worden opgevangen, buiten landsdeel Zuidoost om. Kleinschalig verblijf en onvoorwaardelijk wonen zijn enkele alternatieven die in ontwikkeling zijn. Integrale samenwerking tussen partijen is cruciaal om deze transformatie te realiseren.
