Yes Raadslid
Dit gebeurt vaak in gemeenteraden: een raadslid zet kritische kanttekeningen bij een collegevoorstel en de wethouder reageert: “Ja, maar dit heeft uw Raad zelf eerder al zo besloten”. Einde debat.
Technisch heeft de wethouder dan vaak gelijk. Veel politieke besluiten worden in stappen genomen. Eerst komt er bijvoorbeeld een ‘Nota van Uitgangspunten’. Of een ‘Programma van eisen’. En paar maanden later is er dan een Ontwerpbesluit. En weer wat later ligt het Besluit ter vaststelling in de raad.
Vooral die ‘uitgangspunten’ of ‘eisen’ kunnen ingewikkeld zijn. In paragraaf 16.3 op pagina 29 is dan het venijn verstopt: het project mag ‘tot 20m hoog worden’ (ik noem maar iets). De raadsleden is dat ontgaan. En als maanden later het 20-meter hoge bouwwerk ter tafel komt blijkt dan dat er inderdaad eerder ook is ingestemd met paragraaf 16.3. “U heeft het zelf al zo besloten”, dus. Met andere woorden: de gemeenteraad is eerder vakkundig klemgezet in ambtelijk inpakpapier, strik eromheen en ‘rien ne va plus’.
Dit is wat je noemt: oude bestuurscultuur. Ongemerkt zwom de volksvertegenwoordiging in de fuik van de besluitvorming. Dus wie er later nog over wil discussiëren krijgt van de bestuurders direct het verwijt van gedraai. Meestal al in de fractievergaderingen voorafgaand aan de raadsvergadering. Daar worden standpunten voorgevormd. De eigen wethouder zit erbij en zal direct diegenen op de vingers tikken die het wagen terug te komen op de eerder ingeslagen weg.
In Den Haag wordt bij de formatie veel gepraat over een nieuwe bestuurscultuur, waarin het parlement meer keuzevrijheid moet krijgen. Ook in Vught werd in de formatie afgesproken dat de gemeenteraad meer invloed moest hebben. Alleen is het ‘inpakken en wegwezen’ van de Raad door de ambtenarij en de bestuurders niet zomaar voorbij. Want het is natuurlijk niet de bedoeling dat de bestuurlijke processen verstoord worden door democratische wispelturigheid!
Herinnert u nog die Britse televisieserie ‘Yes minister’? Briljant! De naïeve minister Hacker had in die serie allerlei oprechte voornemens en voorstellen, maar werd keer op keer beleefd maar vilein teruggefloten door zijn eerste secretaris Appleby met de typische woorden: “Yes minister. But…” En dan volgde vaak een verwijzing naar een eerdere notitie die de minister nauwelijks gezien had maar die hij kennelijk niet had afgekeurd. We konden er lekker om lachen.
Gemeenteraadsleden die een paar keer zo op de vingers zijn getikt kunnen er minder om lachen. En burgers die zien dat een gemeentebestuur doordendert op een – in hun ogen – verkeerde weg, lachen ook niet. Hoe dan ook: elke volgende keer dat u weer een wethouder hoort zeggen “Maar dat heeft uw Raad zelf eerder zo gewild” weet u dat dan de volksvertegenwoordiging weer eens de mond wordt gesnoerd in een oude bestuurscultuur. En laat het antwoord dan maar eens wat vaker zijn: “Ja, wethouder, maar beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.”
