Ton Wagenaars
En eensklaps hangen ze er weer: de spandoeken met daarop de mededeling “Wij gaan weer naar school.” Tegenwoordig is er een variant met “De scholen zijn weer begonnen”. Stel je voor dat je het zou vergeten en dat je na enkele weken zou worden opgebeld door de school: “Bent U vergeten dat wij enkele weken geleden weer de deuren hebben geopend?” Je moet er niet aan denken.
De spandoeken zijn strategisch geplaatst. Vooral de uitvalswegen naar de scholen worden opgesierd door de mededeling maar ook op wegen met gevaarlijke situaties wapperen ze. In dat laatste geval kan men in de gemeente Vught er heel wat extra ophangen.
Boekentas met handvat
De spandoeken roepen bij mij altijd gevoelens op van vergankelijkheid maar ook van mistroostigheid en weemoed want met de start van de scholen is de zomervakantie voorbij. Dat gevoel van vergankelijkheid wordt veroorzaakt door de vele jaren dat ik ze al zag hangen. Jarenlang was het voor mij de aanmaning om me weer eens op te laden voor andermaal een jaartje voor de klas met wederom tal van nieuwe ontmoetingen met de opgroeiende jeugd. Van ouders hoorde je dan later dat hun oogappel weer vreselijk gestrest was bij die altijd toch weer spannende eerste schooldag. Bij wie zat je in de klas? Welke leerkrachten had je en hoe zouden ze acteren? En verdomme, wat moest je weer vroeg op. Had je wel de goede boeken en was je boekentas wel naar de nieuwste mode.
Dat laatste, de juiste ingrediënten om te voldoen aan de eisen van de klasgenoten, is van alle tijden maar ik krijg sterk de indruk dat die ongeschreven wetten van de groepsdruk steeds meer toenemen. Waar bleef de tijd van de simpele boekentas, van leder en met handvat. Waar bleef de tijd van “de pukkel” te koop bij iedere dumpzaak van kledingstukken uit het leger. Daar kon je ook nog eens wat namen van muziekgroepen op krassen, altijd goed om je identiteit te laten zien. Boven de zestien jaar ging je naar school met een bromfiets en dat luisterde ook erg nauw.
Boeken waren ruim van tevoren besteld en gekocht. Je kon ze bij een boekhandel ophalen en betalen. Dat laatste was in het gezin van Jan Modaal best een hele klus want er werd een bres geslagen in het budget van je ouders. Maar… een enkeling had geluk, mits je bepaalde talenten had. We spreken hier even over de stap naar het middelbaar onderwijs, de brugklas van nu dus. Je moest een toelatingsexamen doen en dat besliste of het LHNO, LTS, Huishoudschool, ULO, MULO. HBS of Gymnasium werd. In mijn tijd werden de meeste gymnasiasten allemaal priester na een gezegende tijd op het seminarie. Was je erg goed in alle vakken kon de school zelfs beslissen dat je toegelaten werd met de boeken vrij. Echt gebeurd: dat laatste overkwam mij en wat waren mijn ouders blij en trots want het werd de Hogere Burger School, de HBS.
Armen over elkaar
“Wij gaan weer naar school”, geldt ook nog steeds voor de basisschool. Een sinds de Mammoetwet ingevoerd schooltype met groepen in plaats van klassen. Weer een geweldige vondst want bij de vraag “In welke klas zit jij?” loert men je vragend aan een zegt dan “Groep vijf” en dat is dus de derde klas. Verdwenen zijn ze die heerlijke kleuterscholen van Fröbel en Montessori, de plekken waar eens de eerste schooldag werd gevierd in een tranendal van moeders en hun kleintjes die voor het eerst op slofjes in een heus klaslokaal plaats mochten nemen en uiteraard: armen over elkaar.
En bij de spandoeken zie ik ook de overgelukkige ouders want eindelijk komt er een eind aan zes weken zelf voor je kroost zorgen en dat valt niet mee, want sommige ouders hebben wel drie kinderen! Je hoopt op een respectvol woord voor de leerkrachten die vanaf de eerste schooldag dagelijks met zes of meer klassen met dertig obstinate pubers worden opgescheept. “Daar zijn ze voor opgeleid” luidt dan de bagatelliserende analyse. Of nog erger: “Je kan niet het hele jaar vakantie hebben…”
Er schuilt derhalve een hele wereld achter dat spandoek. U heeft vast uw eigen verhaal met daarbij die heerlijke details van het klassenboek, de fietsenstalling, het kaften der boeken en het uitkiezen van de agenda. Pas later realiseer je je dat het eigenlijk de leukste tijd van je leven was.
