Vorige week was de burgemeester bij de herdenking van de voor de bevrijding gevallen Schotse soldaten, op de Distelberg. Hij sprak daar tot zo’n honderd schoolkinderen, in hún taal, in hún beleving. De kinderen waren er stil van.
Roderick van de Mortel heeft het talent om mensen pakkend toe te spreken. Als geen ander in het gemeentebestuur. Schijnbaar voor de vuist weg. Maar nooit zonder grondige voorbereiding. Zoals bij elke ‘makkelijke’ spreker. Misschien onbewust gebruikt hij ook telkens een paar klassieke retorische trucs die hun uitwerking niet missen.
Ik heb na afloop de burgemeester gecomplimenteerd met zijn mooie woorden. “Die kwaliteit gaan we nog missen”, zei ik. “Misschien ook niet”, was zijn reactie. Dat hangt er maar vanaf; of er bij de selectie van zijn opvolger – per 1 april – genoeg wordt gelet op speechtalent.
Spreken in het openbaar is een belangrijke taak van een burgemeester. Op cruciale momenten moet de burgemeester zijn of haar stem laten horen. Om mensen te begeesteren, maar vooral om de boel bij elkaar te houden. Want – zoals burgemeester Job Cohen van Amsterdam terecht ooit zei – dat is de belangrijkste taak van een burgemeester. Bevolkingsgroepen, belangengroepen, gemeenteraad, externe krachten verbinden. Dat doe je door naar ze te luisteren én door ze toe te spreken.
Ik heb ruim twintig jaar mensen getraind in speechen, overtuigen en debatteren en daarbij enkele duizenden trainees uit het openbaar bestuur, bedrijfsleven, wetenschap en politiek onder handen gehad. Ik zag dat goed spreken een vak is dat maar weinigen beheersen. Omdat we overal onderwijs in krijgen, maar niet in spreken. Die weinigen die het goed kunnen hebben het van nature, hebben het zichzelf aangeleerd of hebben goede voorbeelden overgenomen. En geven er altijd veel aandacht aan.
In de profielschets voor de nieuwe burgemeester van Vught staan vele vereisten. Empathisch, betrokken, sensitief, slagvaardig, strategisch, sturend. Prima, maar wat als die eigenschappen – uh, uh – hakkelend, onbegrijpelijk, warrig of doodsaai onder woorden worden gebracht? Dan werkt het dus niet. Goed kunnen spreken staat echter níet expliciet in de profielschets.
Nou stelt zo’n profielschets niks voor. Elf jaar geleden lag er een prachtige profielschets voor de burgemeester van Haaren, destijds nog mijn gemeente. Desondanks kregen we een catastrofale burgemeester, eentje die een paar jaar later door de wethouders – ongekend – uit het gemeentehuis werd geknikkerd. Dus je moet goed opletten wie je uitkiest.
In de advertentie voor de vacature in Vught staat: “Een extern assessment behoort in deze procedure tot de mogelijkheden.” Ik hoop dat die doorgaat en dat daarin ook een speechtest zit. Wie niet overtuigend kan speechen mag geen opvolger van Roderick van de Mortel worden. Anders gaan we hem écht nog missen, straks.
Foto1: Lisette Broess – Croonen / NOVO3
