
Pardon? Hoezo? Waarvoor?
We krijgen het steeds meer te horen en te lezen. We moeten ons voor alles en nog wat schamen.
Volgens de boeken is schaamte een sterk cultureel bepaald fenomeen dat ongeveer de tegenpool van het eergevoel vormt. Het is dus helder dat zaken waar je je vroeger niet voor schaamde nu een bron van schaamte kunnen zijn. Schaamte heeft een cultureel sociale achtergrond. Het is een onaangename psychosociale emotie waarvoor de angst om door anderen misprezen of zelfs niet meer door de groep geaccepteerd te worden, bepalend is. Schaamte is anders dan schuld, het is ons generen voor het sterk afwijken van de eigen normen of normen van anderen. Het aantasten van ons eergevoel en trots.
Onze normen en waarden veranderen vanwege de razendsnelle ontwikkelingen die we meemaken en door bewustwording. Dat gebeurt met name rondom zaken die met klimaat en milieu te maken hebben. Het lijkt wel of we er door die ontwikkelingen en bewustwording steeds meer nieuwe zaken bij krijgen om ons voor te schamen. Soms volgens onze eigen normen of soms ook door de normen van anderen.
Zo horen we bijvoorbeeld steeds meer over vliegschaamte. Er worden zelfs congressen over georganiseerd. Steeds meer mensen verzwijgen tegenover hun omgeving dat ze op vliegvakantie gaan, want ze schamen zich ervoor het milieu extra te belasten. Om dezelfde reden hangen gebruikers van Roundup niet aan de grote klok dat hun stoep zo mooi en vooral onkruid vrij is dankzij dat middel.
Zo is de tendens dat we ons moeten schamen wanneer we in 4 lagen plastic verpakte artikelen kopen, wanneer we twee auto’s voor de deur hebben of een zo’n grote benzine slurper of dieselbak.
We moeten ons ook schamen als we iedere dag vlees eten en zeker als we iedere dag meer dan 4 minuten douchen. Als het zo doorgaat schamen we ons dood.
Dat zal natuurlijk allemaal wel meevallen, maar soms worden we wel in verlegenheid gebracht wanneer anderen ons op deze zaken wijzen. Ik denk echter dat het geen zin heeft om anderen schaamte aan te praten. Dan zou het wel eens kunnen dat je hun eergevoel en trots krenkt en daardoor een averechts effect krijgt en men juist tegendraads, laconiek en nonchalant met deze items omgaat. Dan blijf je zitten met plaatsvervangende schaamte.
Als we oprecht en eerlijk zijn naar onszelf, de anderen en onze wereld dan hoeven we ons echt niet zoveel te schamen, ook al zal ons eigen gedrag ons soms een gevoel van verlegenheid blijven geven.
Ik had het vorige week nog, toen ik met die hitte toch maar de tuin gesproeid heb met leidingwater.
Sproeischaamte.