Peter Corvers
Als je de gespreksverslagen van de gemeente met het bestuur van De Speeldoos leest dan vraag je je af waarom het college van B&W niet veel eerder de stekker uit de onderhandelingen over een nieuw sociaal cultureel centrum (SCC) heeft getrokken.
Wat is er aan de hand? Sinds 2004 is er al een discussie over De Speeldoos. Toen besloot de Vughtse politiek geen subsidie meer toe te kennen voor professionele programmering maar alleen nog voor amateurkunst en buitenschoolse cultuureducatie. Dus geen geld meer om Youp van ’t Hek naar Vught te halen, wel geld voor Vughtse verenigingen.
De gemeenteraad heeft die keuze diverse keren vastgelegd. De eerste keer op 18 december 2018 toen de raad nadrukkelijk besliste dat De Speeldoos alleen als beheersstichting verder kan. Op 18 april 2019 voorkwam de politiek een faillissement van stichting De Speeldoos toen het theaterbestuur aftrad nadat de raad het vertrouwen in het bestuur had opgezegd. En ook op 2 maart 2023: de raad wijzigde het voorstel van B&W en koos nadrukkelijk voor een nieuw gebouw op de huidige plek. De politiek heeft dus duidelijke grenzen gesteld.
Maar het theaterbestuur negeerde keer op keer die politieke realiteit. Niettemin maakten gemeente en De Speeldoos in 2020 een nieuwe start en vonden elkaar in een overeenkomst over een nieuw SCC ter vervanging van de huidige Speeldoos, inclusief de kosten en baten (business-case). De gemeente zou eigenaar worden van het nieuwe gebouw ook al omdat geen dekkende exploitatie mogelijk is, ook niet bij marktconforme huren. En De Speeldoos heeft geen cent te makken en nog een hypotheekschuld van vier ton.
Maar het gesteggel gaat daarna onverminderd door. De gemeente en De Speeldoos vechten menig robbertje over subsidies en de activiteiten die in De Speeldoos mogen plaatsvinden. De ambities van De Speeldoos blijken telkens een breekpunt waar de politiek toch duidelijk is: een beheersstichting voor alleen amateurkunst en buitenschoolse cultuureducatie.
De structurele lasten, zo blijkt uit gespreksverslagen, liggen intussen tussen 900.000 en 1 miljoen euro per jaar en dat 40 jaar lang! Onhaalbaar vindt de Vughtse politiek. Oplossing kan zijn minder vierkante meters en minder personeel (fte’s). Maar uit die verslagen blijkt dat De Speeldoos aanvullende subsidies blijft vragen zoals voor personeel, outplacement en juridische kosten. Zo zijn in 2019 nog 4,5 fte voldoende, inmiddels blijkt 7,7 fte nodig door stijging van personeelskosten en weekendopenstelling.
Uit diverse voorbeelden blijkt dat het theaterbestuur op een volslagen ander spoor zit dan de gemeente. Zo wil het de opbrengst van de woningen die bij een nieuw SCC worden gebouwd in eigen kas laten storten. Ook wil De Speeldoos een marktconforme huur vragen aan verenigingen terwijl de subsidie juist bedoeld is om een maatschappelijk tarief te vragen. Het theaterbestuur wil ook zelf bepalen waar het nieuwe gebouw precies komt te staan. Ook wil De Speeldoos een commerciële horecavergunning terwijl sprake is van een maatschappelijk sociaal cultureel centrum. Tja, als je alle realiteit uit het oog verliest….
Uit de verslagen blijkt ook dat de verhoudingen tussen De Speeldoos en het college van B&W totaal verziekt zijn. Als wethouder Mark Du Maine in het overleg zegt dat de gemeenteraad een jaarlijkse last van 1,3 miljoen in het eerste jaar zeker niet gaat accepteren en B&W dit dus niet aan de raad gaat voorstellen reageert De Speeldoos met de opmerking “dat het misschien helpt als er 2.000 mensen voor het raadhuis komen te staan”.
Geen wonder dat het college van B&W de samenwerking met De Speeldoos wil opzeggen, zelf een nieuw SCC wil realiseren en de Vughtse gemeenteraad dit voorstel op 30 november zeker zal steunen. Al is dat na bijna 20 jaar discussie wel wat laat….
