Peter Corvers
Onteigenen, waarbij de overheid eigendom ontneemt, is een zwaar middel. Het is alleen toegestaan als het in het algemeen belang is en als er geen andere opties zijn. De overheid gaat er dan ook niet snel toe over. Toch staat het ontnemen van eigendom op diverse plekken in Brabant te gebeuren. De provincie dreigt 55 boeren en grondbezitters te onteigenen als zij nee zeggen tegen een laatste bod op het land. Ook in Helvoirt, het Helvoirts Broek, is zo’n gebied waar dit machtsmiddel wordt toegepast. Omwille van de natuur.
Het Helvoirts Broek moet weer nat worden, zoals omstreeks 1900 toen het nog een moeras was. De provincie heeft dit gebied dan ook aangewezen als Natte Natuurparel. Voor boeren is er dan geen plek meer in het moerasgebied.
Maar het is een moeizaam en tijdrovend proces. De provincie is zeker al zo’n vijftien jaar bezig, samen met Brabants Landschap en natuurorganisaties, om van het Helvoirts Broek een nat natuurgebied te maken. Uiteindelijk doel is dat vanaf de Loonse en Drunense Duinen, via de Brand/Hengstven en het Helvoirts Broek er één brede ecologische strook komt die de duinen – onder rijksweg N65 door – met de Kampina verbindt. In het Helvoirts Broek zijn er nog zo’n 70 hectare grond van dertien eigenaren te verwerven, vooral aan de zuidzijde van de N65 waar het gebied nog een agrarische bestemming heeft. Met de boeren wordt onderhandeld. Het waterpeil moet omhoog waardoor het einde verhaal betekent voor de boeren die er nog zitten. De belangen van de agrariërs stroken immers niet met de vernattingsdoelen van de provincie. Maar zolang er nog steeds ‘eilandjes’ landbouwgrond in het beoogde natte natuurgebied liggen kan de waterstand niet omhoog.
De ZLTO, behartiger van de boerenbelangen, wijst erop dat het grondeigenaren maar ook mensen die een bedrijf hebben in het Helvoirts Broek aan perspectief ontbreekt. Boeren hebben niks aan geld. Zij willen vervangende grond of een plek waar ze hun bedrijf kunnen voortzetten. ‘Geld is voor boeren geen oplossing’, sprak Angelique Huijben van de ZLTO onlangs in Nieuwsuur dat aandacht besteedde aan onder meer het Helvoirts Broek en onteigening van boerenerven als aanleiding nam om naar Helvoirt af te reizen.
Maar het algemeen belang, hoe discutabel ook, weegt soms zwaarder. Neem het Hengstven, van oorsprong een nat gebied met vennen en moerassen, en een belangrijke verbinding tussen de Loonse en Drunense Duinen en het natte moerasgebied De Brand. Voor agrarische belangen werd het gebied in de jaren dertig drooggelegd. Inmiddels heeft Natuurmonumenten samen met de Duinboeren het oorspronkelijke agrarische landschap weer teruggebracht. We zien nu weer de oude vennen en ook de heide krijgt weer kans. In gesprekken met boeren is de Hengstvenseloop, een sloot in het vennengebied, het ‘grootste ecologische pijnpunt’, volgens Natuurmonumenten. Die sloot moet gedempt worden zodat het water in dit gebied kan blijven. Probleem is dat aan die sloot agrarische percelen liggen. De akkerbouwer heeft deze sloot juist nodig voor de waterafvoer van zijn gronden. In een notendop de eeuwige strijd tussen de natuur en de boer.
Onteigenen, niemand wil het! En toch is het soms de enige oplossing.
