Het is de week van de terugblikken op het voorbije jaar. Laat ik dat ook eens doen over ons gemeentebestuur. Nam die weloverwogen besluiten?
Als je een andere bestemming op je perceel wil dan komt dat in de gemeenteraad. Niet zomaar. Eerst grondig onderzoek. Planologie, geluid, verkeer, archeologie, ecologie, bodem, brand, milieu, ruimte, water, asbest, stikstof, natuur, financiën. Telkens door een gespecialiseerd bureau. Een bestemmingsplannetje krijgt al gauw zo’n 450 pagina’s rapporttekst. Die mag de gemeenteraad lezen. Wat niet gebeurt. Meestal zijn het hamerstukken: zonder meer akkoord. Geen wonder, na zoveel onderbouwing.
De gemeenteraad wordt overspoeld met rapporten. Ik heb het eens opgeteld: dit jaar 169 externe rapporten bij raadsvoorstellen; welgeteld 6914 pagina’s! Voor één raadsvergadering in juni alleen al 850 pagina’s. Vol ingewikkelde tekst.
Daarnaast ook accountantsrapporten, zienswijzennota’s, afwegingskaders, jaarverslagen, programma’s, begrotingen, kadernota’s, participatieverslagen, oplegnotities, ontwerpvisies, etc. etc. Plus dit jaar ook nog 384 externe ingekomen stukken: brieven, zienswijzen, inspraaknotities, petities, memo’s, raadsinformatiebrieven, verslagen, rapportages, et cetera. Geen raadslid die dat allemaal leest. Politici zijn geen lezers, het zijn praters.
Niks aan de hand, zou je zeggen, want de kennis zit in de stukken. Als zaken goed zijn onderzocht, waarom dan nalezen? Ja, áls. De onderzoeksbureaus worden betaald door de plannenmakers. Ze adverteren met: “Wij helpen u uw plan te realiseren”. Niemand die controleert of dat goed gebeurt. Ik schreef daar eerder over. De conclusie is altijd: plan kan. (Eén uitzondering: het ecologisch onderzoek voor de windmolens zegt dat die bij Cromvoirt níet kunnen. Dus laat de gemeente het gewoon opnieuw onderzoeken…)
De meeste onderzoeken zijn in orde. Maar ik zag ook regelmatig dat ze niet deugen. Dan ging het om stikstof, natuur of geluid. Vooringenomen, onvolledig, soms echt misleiding. Met als dieptepunt het onderzoek naar de N65-plannen. Door Nederlands grootste ingenieursbureau en Nederlands belangrijkste advocatenkantoor. Wat zij opschreven was zwaar fout, bleek later.
Je zou denken dat de ambtenaren de rapporten goed controleren. Dat zie ik niet. Ambtenaren toetsen meestal ‘marginaal’: ze controleren of de vereiste rapporten erbij zitten en kijken naar de conclusies: oké, is goed. Maar: the devil is in the details! Ambtenaren die wél kunnen controleren krijgen al gauw een dikke baan aangeboden bij de bureaus die de rapporten maken. Zo wast de ene hand de andere. Alleen deskundig tegenonderzoek van een benadeelde partij kan twijfel zaaien, bij de bestuursrechter. Maar wie investeert daarin?
Besturen is zo complex dat de overheid er alleen nog maar marginaal iets van kan vinden. Bureaus van deskundigen bepalen goeddeels wat er gebeurt. Onze democratie is een bureau-cratie geworden. En wie betaalt bepaalt. Wat overigens niet betekent dat het allemaal heel erg mis gaat. Behalve dan voor de natuur in ons land. Maar dat is een ander verhaal.
Tenslotte: iedereen een goede jaarwisseling en een mooi 2025 toegewenst!
