Bijna een jaar is Roderick van de Mortel nu mijn burgemeester. Hoe bevalt dat?
Als Helvoirtse import heb ik met hem geen historie, zoals de autochtone Vughtenaren die hem al vijftien jaar kennen. Met de burgemeesters van Haaren – waar Helvoirt onder viel – had ik wel ervaring: de laatste deed niks en de voorlaatste was niks en kon niks, behalve declareren. Vaak dachten we hier in Helvoirt over onze burgemeester: hoe bestaat het?!
Kort voor de herindeling kwam Van de Mortel in het dorpshuis van Helvoirt kennismaken met oudere inwoners. Na afloop hoorde ik die mensen weer zeggen: hoe bestaat het?! Maar dan nu anders. Een burgemeester kon dus wel degelijk beleefd, aardig, toegankelijk, welbespraakt en kundig zijn. Dat waren ze niet gewend!
Van burgemeesters moet je niet te veel verwachten. Hun taken zijn beperkt. Ze zijn voorzitter van de gemeenteraad maar mogen niet meestemmen. Alleen zorgen dat de raad netjes tot besluiten komt. Ik volg de Vughtse raadsvergaderingen online en zie dan dat Van de Mortel prima voorzit. Hij weet wat er speelt, geeft iedereen de ruimte, oefent geen invloed uit en gaat bijtijds over tot stemming. Hij lijkt het ook nog steeds leuk te vinden, ondanks veel gezever en wartaal in de Raad.
Ook is de burgemeester voorzitter van het College van B&W. Dat speelt zich af achter gesloten deuren. In mijn werk kwamen veel colleges van allerlei steden voorbij en zag ik dat wethouders vaak weinig respect hebben voor hun voorzitter. Zelfs beroemde burgemeesters werden soms gewoon afgezeken. Want – inderdaad – de burgemeester is geen gekozen politicus en gaat niet over het beleid. Dus wat stelt hij/zij nou eigenlijk voor? Dat vragen wethouders zich blijkbaar af. Geen idee hoe dat in Vught ligt. Maar ik denk dat Van de Mortel gezien zijn anciënniteit en dossierkennis intern genoeg gezag afdwingt.
Op één terrein heeft de burgemeester wél macht: als het gaat om openbare orde en veiligheid. De burgemeester is bevoegd gezag voor alles wat die openbare orde of veiligheid kan verstoren. Dus demonstraties, evenementen, veiligheid, rellen, rampen, onderwereld. Maar ook horeca, prostitutie, drugs, overlast, sportwedstrijden. En bij een pandemie.
In tijden van crises of rampen is de burgemeester soms alleenheerser. Hij kan drugspanden of kroegen sluiten, demonstraties verbieden of evenementen afgelasten. Ik zie Van de Mortel optreden over corona en over veiligheid bij de EBI in Vught. Die extra beveiligde rechtszaal komt er wel.
Tenslotte is de burgemeester formeel het gezicht van de gemeente naar buiten. Ik hoor en zie Van de Mortel af en toe in een zaal en in de media. En een enkele keer in klein gezelschap. Dan zien we een bestuurder die representatief is, vriendelijk, belangstellend en duidelijk. Daar kunnen de wethouders een puntje aan zuigen. En wat van leren. Ik heb dus – na bijna één jaar Vughtenaarschap – niks aan te merken op burgemeester Roderick van de Mortel.
