Vanwege de in 2022 exorbitant hoge energielasten werd in de gemeentelijke begroting 2023 een Fonds Lokale Solidariteit opgenomen van een half miljoen euro. Dit ter ondersteuning van inwoners, verenigingen en ondernemers die deze lasten niet zouden kunnen dragen en daardoor in de problemen zouden komen. Inmiddels werd dit bedrag verdubbeld en werd de reikwijdte van de regeling uitgebreid. In de loop van de tijd zijn lokale regelingen deels door Rijksregelingen overruled waardoor een herijking plaatsvond. Gemeentebreed werd een werkgroep geformeerd om te inventariseren hoe het noodfonds ingericht kon worden en is gekeken bij verenigingen en maatschappelijke organisaties of er problemen waren en zo ja hoe groot. Er bleek veel onzekerheid bij instellingen over stijgende kosten maar na onderzoek is gebleken dat de noodzaak voor een extra lokaal vangnet, dat voldoet aan de voorwaarden die de raad aan een Lokaal Solidariteitsfonds heeft meegegeven, niet meer aanwezig is. Daarom wordt er ingezet op de bestaande regelingen en passen, waar nodig, maatwerk toe.
In het netwerk tegen armoede is het lokale energiefonds opgericht. Daarnaast is er door medewerkers gemonitord welke landelijke maatregelen er zijn ingevoerd en of en zo ja, hoe groot de problematiek onder de inwoners, ondernemers, verenigingen en maatschappelijke instellingen zijn. Er is in Vught (nog) geen rechtmatige grondslag gevonden om op korte termijn de middelen zo te verdelen zonder het risico dat inwoners, ondernemers of de gemeente de middelen terug moeten betalen.
Omdat het rijk in de loop der maanden steeds is gekomen met nieuwe regelingen verschoof ook regelmatig de doelgroep van de regeling omdat er steeds werd voorzien in nieuw voorliggende voorzieningen die als vangnet dienden. Door de wisselende rijksregelingen en belemmeringen in de wet is het nog niet gelukt om een goede regeling te maken die ook juridisch sluitend is. De nationale en internationale overheden hebben in de aanpak van de energiecrisis een serie maatregelen getroffen om de kostenstijging van energie voor inwoners, het maatschappelijk middenveld en ondernemers te beperken of deels te compenseren. Er zijn door het Rijk maatregelen getroffen voor ondernemers, stichtingen en verenigingen én inwoners. Voorbeelden hiervan zijn de eenmalige bijdragen in de energierekening van november en december 2022 en het prijsplafond. Daarnaast heeft de gemeente een verreken-systematiek ingebouwd zodat ook hogere inkomens in aanmerking komen voor een bijdrage. Deze regeling is in aanvulling op het rijksbeleid extra uitgebreid met studenten. Sinds 2022 zijn er 930 huishoudens geweest die gebruik hebben gemaakt van de energietoeslag en 10 huishoudens met een hoger inkomen
Uit de signalen van bestaande fondsen van ‘Wij omarmen’ en het ‘sociaal fonds’, alsmede van de medewerkers van Wegwijs+ is de voorzichtige conclusie dat de noodzaak om op zeer korte termijn een noodfonds in te richten er vooralsnog niet is.
De coronacrisis en de energiecrisis hebben wel geleerd dat je als gemeente over de mogelijkheid wil beschikken om op korte termijn snel middelen beschikbaar te kunnen stellen aan inwoners en ondernemers. Voor verenigingen en stichtingen is het mogelijk om binnen de bestaande regelingen incidentele subsidies te verlenen, maar voor ondernemers en inwoners is dit praktisch onmogelijk. Daarom wordt er op korte termijn in beleidsstukken zoals het armoede- en het subsidiebeleid het instrumentarium ontwikkeld waarmee bij een dergelijke crisis wel snel geschakeld kan worden .
