Tot mei 2020 was Yola Wanders directeur van de Penitentiaire Inrichting (in de volksmond ‘de gevangenis’ genoemd) in Vught te gast in Blikveld. Dertien jaar was zij directeur en had zij de leiding over de terroristenafdeling van de gevangenis en was dus verantwoordelijk voor de veiligheid van de de PI.
In de PI, en meer speciaal de EBI (= Extra Beveiligde Inrichting), zitten zware criminelen, veelal landelijk bekend. Dat betekent een zwaarder regime dan in een doorsnee gevangenis. Hoe vaak verschijnt op de landelijke en regionale journaals niet het beeld van de ingang van het Vughtse penitentiaire complex, gelegen naast het Nationaal Monument Kamp Vught? De vraag die gesteld moest worden is natuurlijk hoe het daar toegaat in met name de terroristenafdeling. De PI in Vught heeft plaats voor bijna 700 gedetineerden, inclusief de 24 plaatsen die de EBI biedt. Daarvan zijn er nu ongeveer de helft bezet. Die groep staat vooral in het nieuws en vraagt op veiligheidsgebied de meeste zorg en aandacht.
In dit uitzonderlijk lang interview in Blikveld werd uitgebreid de tijd genomen om aan de ene kant het ontstaan van de EBI in Vught nog eens te schetsen en aan de andere kant vooruit te kijken op ontwikkelingen die samenhangen met de bijzondere positie van de Vughtse gevangenis Nieuw Vosseveld, zoals de officiële naam luidt. Het begint eigenlijk in de tachtiger jaren toen het gevangeniswezen in Nederland een zorgelijk imago had en de spreiding van zware criminelen verspreid over het land leidde tot ontsnappingen uit gevangenissen. De toenmalige staatssecretaris van justitie Kosto en de directeur van Nieuw Vosseveld, de heer Koehorst, hebben toen het concept EBI-vormgegeven op de manier zoals die in principe nu nog bestaat. De bouw van EBI op het middenterrein van de toenmalige gevangenis werd voltooid in 1992 en vanaf dat moment voldeed de Vughts EBI-afdeling aan het hoogste beveiligingsniveau. Hoe bijzonder de bouw van de EBI binnen het gevangenisterrein was, kunt u terug horen in onderstaand geluidsfragment. Dan hoort u ook hoe een speciale commissie – selectie-advies-commissie – bepaalt wie er in de EBI geplaatst wordt. Een individueel regime moet de veiligheid van het personeel en medegevangene mogelijk maken. Alle contacten met de buitenwereld worden gecontroleerd, behalve de contacten met de advocaten. Daar blijkt toch een hiaat in de mogelijkheden te zitten contacten met de buitenwereld af te sluiten. Recent is immer gebleken dat advocaten misbruik kunnen maken van het wettelijk vastliggend recht dat gesprekken tussen advocaat en gedetineerde niet afgeluisterd mogen worden. De politiek zou daar wel wat mee kunnen doen. De Tweede Kamer bleek voorstander te zijn van een nog strenger regime in de EBI, vergelijkbaar met de Italiaanse aanpak van maffia-criminelen.
Meer over de dagelijkse gang van zaken op de EBI en hoe in de praktijk wordt omgegaan met de ‘bewoners’ van de EBI hoort u tijdens dit interview en ook hoe in Vught binnen korte tijd het probleem van de ‘doodlopende’ ontsluitingsweg (Lunettenlaan) opgelost wordt. In 2024 is het nieuw gebouwde justitiële complex (de rechtbank) binnen de gevangenismuren operationeel en ook kan dan een tweede ontsluitingsweg in gebruik genomen worden. Het interview sluit af met de constatering dat de zwakke plek wat betreft beveiliging nog altijd de contacten tussen advocaten en gedetineerden zijn. Een verdere verstrenging levert binnen de EBI vormen van dehumanisering op, die de sfeer binnen de EBI voor het personeel niet ten goede zou kunnen komen.
Presentatoren: Ans de Man en Peter Corvers.
Techniek en editor : Ralph van Dongen.
